Quantum communication and state sovereignty in cyberspace
Kalit so'zlar
Kvant aloqa, davlat suvereniteti, raqamli suverenitetAnnotasiya
Kvant aloqa texnologiyalarining paydo bo‘lishi davlatlarning kiber makondagi suverenitetni tushunish va amalga oshirish usullarida tub burilish yasamoqda. Ushbu maqola kvant kalitlarini taqsimlash tizimlari, sun’iy yo‘ldosh asosidagi kvant tarmoqlari hamda xalqaro huquqda raqamli suverenitetning shakllanib borayotgan tamoyillari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni tahlil qiladi. Davlatlar kvant xavfsiz aloqa infratuzilmasini yaratish poygasiga kirar ekan, hududiy nazorat, yurisdiksiya vakolati va raqamli sohada davlat hokimiyatining kelajagi bilan bog‘liq asosiy savollar yuzaga kelmoqda. Maqolada Xitoyning Micius sun’iy yo‘ldoshi dasturi, Yevropa Ittifoqining EuroQCI tashabbusi hamda AQShning DARPA kvant loyihalari misolida kvant texnologiyalari qanday qilib suverenitet tushunchalarini qayta shakllantirayotgani va yangi geosiyosiy tafovutlar yaratayotgani yoritilgan. Muallifning ta’kidlashicha, kvant aloqa oddiy texnologik yutuq emas, balki XXI asrning raqamli tartibida kuchlar muvozanatini belgilovchi suverenitet masalasidir.
Manbalar
1. Couture, S., & Toupin, S. (2019). What does the notion of "sovereignty" mean when referring to the digital? New Media & Society, 21(10), 2305-2322.
2. Eslam, H., & Tiwari, G. (2025). Cyberspace: Reimagining Cybersecurity and Its Impact on State Sovereignty. In M. Chawki & A. Abraham (Eds.), Cybercrime Unveiled: Technologies for Analysing Legal Complexity. Springer.
3. E-International Relations. (2025, September 29). The Quantum Race: How Emerging Technologies Reshape Global Security Governance.
4. Mazzucato, M. (2023). Digital sovereignty, digital infrastructures, and quantum horizons. AI & Society, 38, 1-19.
5. Liman, T., & Weber, R. (2023). Quantum Computing: Bridging the National Security–Digital Sovereignty Divide. European Journal of Risk Regulation, 14(3), 476-483.
6. Wikipedia. (2025, November 9). Quantum key distribution.
7. TechTarget. (n.d.). What is Quantum Key Distribution? QKD Explained.
8. Quside. (2025, March 13). How does Quantum Key Distribution (QKD) work?
9. Sabani, M., Savvas, I., Poulakis, D., & Makris, G. (2022). Quantum Key Distribution: Basic Protocols and Threats. In 26th Pan-Hellenic Conference on Informatics (PCI 2022). ACM.
10. ID Quantique. (2025, November 5). Quantum Key Distribution | QKD | Quantum Cryptography.
11. Quantum Xchange. (2025, June 30). How Does Quantum Key Distribution (QKD) Work?
12. Pan, J.-W., et al. (2022). Micius quantum experiments in space. Reviews of Modern Physics, 94, 035001.
13. Phys.org. (2018, January 19). Real-world intercontinental quantum communications enabled by the Micius satellite.
14. von Heinegg, W. H. (2012). Legal Implications of Territorial Sovereignty in Cyberspace. In 4th International Conference on Cyber Conflict Proceedings 2012. NATO CCD COE.
15. International Court of Justice. (1949). Corfu Channel Case.
16. NATO CCD COE. (2025, September 24). Sovereignty - International cyber law: interactive toolkit.
17. Chircop, L. (2019). Territorial Sovereignty in Cyberspace After Tallinn Manual 2.0. Melbourne Journal of International Law, 20(2), 349.
18. Schmitt, M. N. (Ed.). (2017). Tallinn Manual 2.0 on the International Law Applicable to Cyber Operations. Cambridge University Press.
19. von Heinegg, W. H. (2013). Territorial Sovereignty and Neutrality in Cyberspace. International Law Studies, 89, 123-156.
20. Chircop, L. (2019). Territorial Sovereignty in Cyberspace After Tallinn Manual 2.0. Melbourne Journal of International Law, 20(2), 349.
21. Just Security. (2021, March 12). The Application of International Law to Cyberspace: Sovereignty and Non-intervention.
22. Mazzucato, M. (2023). Digital sovereignty, digital infrastructures, and quantum horizons. AI & Society, 38, 1-19.
23. Defense Magazine. (2025, July 25). Quantum independence: State sovereignty between lasers, chips, and geopolitics.
24. European Commission. (n.d.). European Quantum Communication Infrastructure - EuroQCI.
25. Mazzucato, M. (2023). Digital sovereignty, digital infrastructures, and quantum horizons. AI & Society, 38, 1-19.
26. Defense Magazine. (2025, July 25). Quantum independence: State sovereignty between lasers, chips, and geopolitics.
27. Mazzucato, M. (2023). Digital sovereignty, digital infrastructures, and quantum horizons. AI & Society, 38, 1-19.
28. Liman, T., & Weber, R. (2023). Quantum Computing: Bridging the National Security–Digital Sovereignty Divide. European Journal of Risk Regulation, 14(3), 476-483.
29. E-International Relations. (2025, September 29). The Quantum Race: How Emerging Technologies Reshape Global Security Governance.
30. Wikipedia. (2025, October 8). Quantum Experiments at Space Scale.
31. Science. (n.d.). China's quantum satellite achieves 'spooky action' at record distance.
32. Scientific American. (2024, February 20). China Reaches New Milestone in Space-Based Quantum Communications.
33. The Quantum Insider. (2025, March 14). China Establishes Quantum-Secure Communication Links With South Africa.
34. Phys.org. (2018, January 19). Real-world intercontinental quantum communications enabled by the Micius satellite.
35. Wikipedia. (2025, September 30). DARPA Quantum Network.
36. DARPA. (n.d.). A Network Security Revolution Enhanced by Quantum Communication.
37. DARPA. (n.d.). QuANET: Quantum-Augmented Network.
38. Nextgov/FCW. (2025, August 18). DARPA aims for interoperability between classic and quantum communication.
39. Executive Gov. (2025, August 8). DARPA Demos First Functioning Quantum-Augmented Network.
40. E-International Relations. (2025, September 29). The Quantum Race: How Emerging Technologies Reshape Global Security Governance.
41. European Commission. (n.d.). European Quantum Communication Infrastructure - EuroQCI.
42. Just Security. (2025, May 6). The Digital Divide Meets the Quantum Divide.
43. Just Security. (2025, May 6). The Digital Divide Meets the Quantum Divide.
44. Just Security. (2025, May 6). The Digital Divide Meets the Quantum Divide.
45. Defense Magazine. (2025, July 25). Quantum independence: State sovereignty between lasers, chips, and geopolitics.
46. Just Security. (2025, May 6). The Digital Divide Meets the Quantum Divide.
47. The Quantum Insider. (2025, May 5). 'Qubits For Peace': Researchers Warn Quantum Technology Is Deepening The Global Divide.
48. Science. (n.d.). China's quantum satellite achieves 'spooky action' at record distance.
49. ID Quantique. (2025, November 5). Quantum Key Distribution | QKD | Quantum Cryptography.
50. Wikipedia. (2025, October 8). Quantum Experiments at Space Scale.
51. Mazzucato, M. (2023). Digital sovereignty, digital infrastructures, and quantum horizons. AI & Society, 38, 1-19.
52. Schmitt, M. N. (Ed.). (2017). Tallinn Manual 2.0 on the International Law Applicable to Cyber Operations. Cambridge University Press.
53. E-International Relations. (2025, September 29). The Quantum Race: How Emerging Technologies Reshape Global Security Governance.
54. Liman, T., & Weber, R. (2023). Quantum Computing: Bridging the National Security–Digital Sovereignty Divide. European Journal of Risk Regulation, 14(3), 476-483.
55. Just Security. (2025, May 6). The Digital Divide Meets the Quantum Divide.